Phân biệt tam thất bắc và tam thất nam.
Tổng quan tam thất.
22/04/2020Bồi hồi nhớ về những ngày đầu của Indochina Herb
19/04/2021
Từ xưa đến nay tam thất vẫn luôn được xem là một vị thuốc quý có tác dụng làm mất sự ứ huyết, tác dụng cầm máu, giảm viêm, giảm đau. Dùng trong các trường hợp: ho ra máu, nôn ra máu, chảy máu cam, đại tiện ra máu, tử cung xuất huyết, chấn thương. Ngoài ra tam thất cũng được coi là một vị thuốc bổ như nhân sâm rất hay được dùng cho phụ nữ sau sinh nở.
Với những tác dụng vượt trội như vậy, nhu cầu tìm mua tam thất ngày càng tăng. Lợi dụng tình hình tam thất khan hiếm trên thị trường hiện nay, có rất nhiều cơ sở bán củ tam thất nam với giá rất cao nhằm mạo danh tam thất bắc khiến người tiêu dùng mua nhầm phải một loại cây thuốc với giá quá đắt lại không có tác dụng điều trị tốt như tam thất bắc. Vậy làm sao để phân biệt được tam thất bắc và tam thất nam?
Tam thất bắc và tam thất nam khác nhau về hình dáng cây
Tam thất bắc hay còn gọi là sâm tam thất, thổ sâm, kim bất hoán có tên khoa học: Panax pseudo – ginseng, họ Nhân sâm – Araliaceae.
Cây tam thất bắc là cây thảo, sống nhiều năm. Thân đơn mọc thẳng, cao khoảng 0,5m, màu tím tía. Lá kép hình chân vịt, gồm 3 – 4 cái mọc vòng, cuống lá dài, mỗi lá thường có 5 – 7 lá chét hình mác, mép lá có khía răng cưa nhỏ, lông cứng ở gân cả hai mặt, mặt trên màu sẫm hơn mặt dưới. Rễ củ hình con quay.
Cụm hoa tán đơn mọc ở ngọn thân; hoa có màu lục vàng nhạt; đài 5 răng ngắn, tràng 5 cánh rộng ở phía dưới; nhị 5, bầu 2 ô.
Quả mọng, hình cầu dẹt, khi chín màu đỏ; hạt màu trắng.
Tam thất nam
Tam thất nam hay còn gọi là tam thất gừng, khương tam thất có tên khoa học: Stahlianthus thorelli, họ Gừng – Zingiberaceae.
Cây tam thất nam là cây thảo, cao khoảng 20 cm. Thân rễ phân nhánh mang nhiều củ nhỏ xếp thành chuỗi, có nhiều ngấn ngang. Rễ con dạng chỉ. Lá mọc thẳng từ thân rễ sau khi cây ra hoa, gồm 3 – 5 cái có cuống dài và bẹ phát triển, phiến lá nguyên, hình mác thuôn dài, đầu nhọn, màu lục hoặc pha nâu tím.
Hoa tam thất nam
Cụm hoa mọc ở gốc gồm một lá bắc hình ống dài khoảng 3 cm, thắt lại ở đầu rồi phân thành 2 thùy rộng, trong đó có 4 – 5 hoa màu trắng, họng vàng, lá bắc và lá bắc con dạng màng; đài hình ống nhăn, có 3 răng; tràng hình ống có thùy thuôn, thùy sau có mũi nhọn ngắn; nhị không có chỉ nhị, trung đới kéo dài thành bản mỏng, nhị lép dạng cánh, cánh môi lõm chia 2 thùy; bầu nhẵn, 3 ô.
Khác nhau về hình dáng củ
Củ Tam thất bắc có tên khoa học là Panax notoginseng, họ Nhân sâm – Araliaceae. Củ tam thất bắc thường có hình con quay hay hình củ cà rốt dài từ 2 – 6 cm, đường kính 1 – 4cm, màu nâu xám hoặc vàng xám, có nhiều nếp nhăn dọc gián đoạn và các vết sẹo là phần còn lại của rễ nhánh. Phần trên quanh vết sẹo có nhiều u nhỏ lồi ra. Củ cứng chắc, vị thoạt đầu hơi đắng sau đó hơi ngọt. Mặt cắt ngang củ có màu có lớp vỏ màu xám nhạt, có những chấm nhỏ màu nâu (ống tiết), phần gồ ở trong màu xám nhạt, mạch gỗ xếp hình tia tỏa tròn.
Còn củ tam thất nam nhỏ bằng quả trứng chim, nhẵn, cứng. Vỏ ngoài màu trắng vàng. Mặt cắt ngang củ có màu trắng ngà.
Củ tam thất nam
Củ tam thất bắc
Khác nhau về màu sắc bột
Bột tam thất bắc có màu vàng xám, vị đắng, hơi ngọt.
Khi soi bột trên kính hiển vi thấy có nhiều hạt tinh bột hình cầu gai hay hình đa giác, đường kính 3-20 µm, đôi khi có hạt kép 2-3 hoặc hơn. Mạch gỗ phần lớn là mạch mạng đường kính 16-40 µm. Mảnh mồ mềm có ông tiết trong có chất màu vàng. Tế bào bần hình chữ nhật, thành mỏng màu nâu. Tinh thể Calci oxalat hình cầu gai.
Bột tam thất nam có màu trắng ngà, vị đắng nhẹ.
Vì thế mà bạn đọc nên phân biệt kĩ lưỡng 2 loại dược liêu để mua được sản phẩm dược liệu chính hãng có tác dụng thực sự cho cơ thể, tránh mua các loại dược liệu giả gây hay cho sức khỏe bản thân
